МАБ ХҮК 26 сессиясы. Йончёпинг 2014 жылғы 10-13 маусым

ЮНЕСКО Бас конференциясының шешіміне сәйкес, 2014 жылдан бастап Қазақстан Кеңеске мүше 32 елдің ішінде ЮНЕСКО-ның MAБ Халықаралық үйлестіру кеңесінің (ЮНЕСКО MAБ ХҮК) мүшесі болды.Осыған орай, MAБ бағдарламасы хатшылығының шақыруымен Қазақстандық ұлттық комитетінің МАБ төрағасы Р.В. Ященко 2014 жылғы 10-13 маусымда Йончёпингте (Швеция) өткен МАБ ХҮК 26-шы сессиясына қатысты.

Іссапардың негізгі міндеттері:

Отырыстың күн тәртібіне Кеңес мүшелерінің қарауына дайындалған және 4 жұмыс күні ішінде таратылатын мәселелердің ұзақ тізімі енгізілді. МАБ бюро мүшелерінің ағымдағы сайлауы, хатшылықтың 2013-14 жылдардағы МАБ қызметі туралы есебі, ағымдағы өтініштерді қарау, мерзімді баяндамалар, МАБ болашақ қызметінің негізгі бағыттарын анықтау, «Жас ғалымдар» сыйлығының лауреаттарын бекіту және т.б. маңызды мәселелер болды.

Отырыстың бірінші күнінде хатшылық МАБ ХҮК жаңа президентін және 4 аймақтық вице-президентті тағайындады. ХҮК мүшелерінің ортақ келісімі бойынша Мексикадан Сергио Гуевара Сада (Sergio Guevara Sada) президент болып сайланды, содан кейін бюроның барлық пленарлық отырыстары мен мәжілістерін басқарды.Әр МАБ географиялық аймағынан төрт өкіл вице-президент болып сайланды: проф. Босра Салем ((Bosra Salem, Араб аймағы, Египет), Даниэль Амлало (Daniel Amlalo, Африка аймағы, Ганна), проф. Роман Ященко (Roman Jashenko, Азия аймағы, Қазақстан), Павел Черинько (Pavlo Cherinko, еуропалық-солтүстікамерикандық аймақ, Украина). Мартин Прайс (Martin Price, Англия) баяндамашы болып сайланды. Осылайша, Азияның бірқатар елдерінің (Оңтүстік Корея, Малайзия, Таиланд, Жапония) ұсынысы бойынша Қазақстанның өкілі (Ященко Р.В.) ЮНЕСКО МАБ-тың вице-президенті болып сайланды, бұл жетістіктердің мойындалуын және Қазақстанның ЮНЕСКО жүйесіндегі рөлінің жоғарылауының куәсі.

26-сессияның барлық мәселелерінің негізгі талқылауы МАБ ХҮК Бюросының жабық отырыстарында өтті, оған Бюро мүшелері (6 адам) және Хатшылық (4-6 адам, оның ішінде ЮНЕСКО-дан тәуелсіз байқаушы заңгер) қатысты. Кейіннен бұл тар шеңбердегі адамдар қабылдаған шешімдер жалпы бекіту үшін пленарлық отырыстарға жіберілді.

ЮНЕСКО елдері ұсынған жаңа номинациялар және 2014 жылғы наурызда Кеңесші комитеттің қарауынан өткен БР-дің мерзімді баяндамалары қызу пікірталас тудырған бірнеше номинациялар мен есептерді қоспағанда, тез әрі тыныш жүрді. Бұған Бюро мүшелері сессияның өте қысқа мерзімінде үлкен көлемде жұмыс жүргізуге мәжбүр болғандығымен байланысты болды.Жаңадан сайланған МАБ-тың Президенті бюроның барлық жиналыстарын испан тілінде ілеспе аудармашының қатысуымен таныстырғаннан кейін жағдай ушығып кетті. Катонқарағай мен Ақжайықтың қазақстандық жаңа қосымшалары ешқандай шағымдар тудырмады (мен кішігірім проблемалық мәселелерді оңай шеше алдым), бірақ Ақсу-Жабағылы номинациясы бюроның екі мүшесі - Босра Салем мен Мартин Прайс тарапынан қатты сынға ие болды.

Бұрын МАБ сарапшылары (кеңесшілер комитеті) бұл номинацияны МАБ комитеті уақытында ұсынған қосымша ақпаратты ұсына отырып бекітуге ұсынған болатын. Міне, басты «сүріну» осы БР-ды аймақтарға бөлу болды - басты аймақ мемлекеттік шекараға іргелес болды.Ященко Р.В. Бюроның барлық дерлік мүшелеріне Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасы туралы заңына сәйкес, аумағы шектеулі шаруашылық қызметке рұқсат етілген километрлік жолақ бар екенін дәлелдей алды (бұл буферлік аймақтың талаптарына толық сәйкес келеді). Осы Заңның үзінділері, мемлекеттік шекараны ескеретін жаңартылған карта, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Ұлттық комиссиясының растау хатын ұсынды. Осыған қарамастан, біздің үшінші номинацияны 1 жылға мақұлдауды кейінге қалдыру туралы шешім қабылдады.

Азиялық аймақ үшін оқиғалар қолайсыз болды, қытайлықтардың жаңа өтінімі, ол наразылықтарға қарамастан бір жылға кейінге қалдырылды. Ресейдің Қиыр шығыс теңіз биосфералық резерватындағы жағдай да қолайсыз болды.
МАБ Консультативтік кеңесі Ресей Федерациясының үкіметіне бұл резерватты ЮНЕСКО-дан шығаруды ұсынды, бұл өтпелі аймақтағы әлеуметтік-экономикалық дамудың әлсіздігін негіздейді.Сессия қарсаңында Ресей Федерациясынан алынған қосымша материалдар (Хасан ауданының аудандық әкімшілігінің хаты, МАБ ұлттық комитеті, Ресей Федерациясының Табиғатты қорғау министрлігі) сарапшылар жіберген қателіктің дәлелі болды. Сонымен қатар, резерватты алып тастау туралы ұсыныс ЮНЕСКО-ның жалпы саясатына қайшы келетін өте қатал шешім болып табылады. Ященко Р.В. МАБ-тың Азия және Тынық мұхиты бойынша вице-президент ретінде бұл тұжырымға қарсы шықты және бюроның тағы бір мүшесі Мартин Прайт шешімді 1 жылға кейінге қалдыруды ұсынды (2015 жылдың 30 қыркүйегіне дейін) және Ресей Федерациясына осы БР жағдайды түзетуге мүмкіндік берді. Бұл бірнеше ондаған БР-ға арналған жалпы ұсыныс болды, оларды Бюро мерзімді есептері негізінде бағалады. Осыған қарамастан, сессияның соңғы күнінде жиналыс Хаттамасының жобасы ұсынылды, онда ресейлік БР-ты алып тастау туралы сөйлем мәтінде қалды. Нәтижесінде үш елдің өкілдері (Қазақстан, Корея, Малайзия) осы БР-ны ЮНЕСКО-дан шығару туралы тұжырымдарға үзілді-кесілді қарсы шықты (бұрын басқа Азия елдері бұған қарсы болған).

Сессия аясында швед тарабы жергілікті тұрғындармен және туристермен жұмыс жақсы ұйымдастырылған көршілес биосфералық резерваттардың біріне жарты күндік сапар ұйымдастырды. Бірақ айта кету керек, осы швед БР-ның көптеген жағымды жақтары, оның жетістіктері өте әсерлі, мұнда табиғи жабайы ландшафттар жоқ.